Układ rozrządu w samochodzie jest jednym z najważniejszych elementów sterujących w silniku, bez niego nie bylibyśmy wstanie odpalić silnika. Warto poznać zasadę działania tego układu by wiedzieć jak działa i kiedy dokonywać wymiany, bądź przeglądu.
Jak działa rozrząd ?
Napęd rozrządu odbywa się poprzez pasek, łańcuch i rzadziej koła zębate. Wałek rozrządu obraca się zawsze z dwukrotnie mniejszą prędkością obrotową niż wał korbowy silnika. Jest on zbudowany z krzywek, które to poprzez nacisk na dźwigienkę zaworową otwiera go, a do zamknięcia w większości stosuje się sprężyny umożliwiające powrót zaworu do właściwej pozycji. Dziś zamiast stosowania skomplikowanych dźwigienek zaworowych stosuje się tzw. szklanki hydrauliczne. Stosowane są też czujniki położenia wałka rozrządu, których jest zoptymalizowanie sterownika zmiennymi fazami rozrządu.
Rozrządy zaworowe dzielimy na:
dolnozaworowe które dzielimy IOE zawór ssący umieszczony w głowicy, a zawór wydechowy umieszczony w bloku silnika; oraz SV wszystkie zawory znajdują się w bloku silnika
górnozaworowe umieszczone w głowicy, dzielimy na OHV wałek w bloku silnika; SOHC (OHC) jeden wałek umieszczony w głowicy; DOHC dwa wałki umieszczone w głowicy
Rodzaje napedu rozrzadu.
Najpopularniejszym rozwiązaniem występujący w samochodach jest obecnie pasek rozrządu. Wykonuje się on z syntetycznej gumy, odpornej na ściskanie, rozciąganie i ścinanie, dodaje się także domieszki kevlaru lub poliamidu. Takie rozwiązanie zapewnia słabsze wydzielanie ciepła, generuje on też mniej hałasu, łatwą obsługę oraz jest tani. Należy pamiętać, by regularnie kontrolować napięcie i stan paska, ponieważ gdy zaniedbamy ten element może dojść do zerwania paska bądź przeskoczenia paska i w konsekwencji zderzenia się tłoka z zaworami, co doprowadzi do remontu silnika.
Kolejnym rodzajem napędu jest łańcuch rozrzadu, może on przenieść większe obciążenia, a także wydłuża serwis takiego układu. Kiedyś stosowane łańcuchy wyciągały się dość szybko i należało je często kontrolować. W naszym popularnym „maluchu” należało wymieniać łańcuch po około 50 tys. km. Obecnie łańcuchy wytrzymują około 250 – 300 tys. km, zamknięte są w szczelnej obudowie i smarowane są olejem silnikowym. Układ taki posiada napinacz, który napina łańcuch za pomocą specjalnego ślizgu. Rozwiązanie to jest bardzo popularne w silnikach o dużych pojemnościach lub w małolitrażowych silnikach o nowoczesnej konstrukcji przeważnie z większą mocą. Minusem łańcucha to jego głośna praca. Wymiana takiego łańcucha jest bardziej skomplikowane niż wymiana paska, w większych silnikach wymiana takiego łańcucha może się wiązać z koniecznością demontażu silnika. Mimo to wszyscy producenci mają w swojej ofercie pojazd wyposażony w taki napęd układu rozrządu, a marka Mercedes montuje tylko i wyłącznie takie sterowanie.
Warto pamietać przy wymianie rozrządu !
Oprócz wymiany elementów rozrządu nie możemy zapominać o regularnym ustawianiu luzu zaworowego. Poprzez rozgrzanie się elementów metalowych m.in. zaworów wydłużają się one i mogą nie domykać się i nie jest zachowana odpowiednia szczelność, dlatego tak ważny jest odpowiedni luz zaworowy. Zbyt mały luz zwiększa temperaturę silnika, spada jego moc, może dojść do szybszego zużycia gniazd zaworowych oraz samych zaworów. Natomiast zbyt duży luz objawia się głośniejszą pracą i spadkiem sprawności silnika, ponieważ jest gorsze napełnianie cylindrów w mieszankę oraz gorsze opróżnianie cylindrów ze spalin. Oczywiście nie wszystkie pojazdy są wyposażone w możliwość regulacji zaworów, w większości stosowane są hydrauliczne popychacze. Chociaż są też producenci, którzy nie stosują hydrauliki np. Honda i Toyota. Głównie stosuje się do regulacji metodę mechaniczną, regulację za pomocą śrubek, płytek regulacyjnych. Dane do regulacji i ich wartości znajdziemy w zaleceniach producenta, sprawdza się go głównie na zimnym silniku. Czas regulacji producent przewiduje odpowiednio do każdego silnika i należy się do tego stosować i regularnie kontrolować luz zaworowy, najczęściej kontroluje się za pomocą szczelinomierza. Należy zwrócić uwagę przy regulacji, że zawory dolotowe znajdują się po stronie kolektora ssącego, a wydechowe po stronie kolektora wydechowego.